Wordt uw kind wel eens boos en lijkt het dan uit het ‘niets’ te ontstaan? Roept hij of zij dan een explosie aan dingen die je als ouder, leerkracht of hulpverlener emotioneel raken? Schreeuwt hij of zij dan dat ze liever niet geboren was, of dat je een vervelend rot wijf bent? Kinderen die ontzettend boos worden, soms tot het agressieve toe, zijn vaak enorm angstig. Het kind is dan zo angstig en overprikkeld dat het overlevingsmechanisme het overneemt. In deze fase als het kind met autisme in paniek en angstverkeerd, kan het een gevaar voor zichzelf of omgeving zijn. Het contact met de werkelijkheid is verdwenen en er treedt een reactie op in de vorm van verstijven, vluchten of vechten. Het kind zal reageren op elke prikkel die binnenkomt, alsof er levensgevaar is. In deze fase is het kind met autisme vaak niet meer aanspreekbaar, maar hoort en voelt soms wel de reacties die het terug krijgt.
Mark raakte zwaar overprikkeld in de klas en begon overal negatief op te reageren. Vervolgens brak hij zijn doosje potloden en gooide de brokjes door de klas. Na enkele keren waarschuwen werd Mark verzocht de klas te verlaten, waarop Mark enorm boos werd en begon te schelden. De leerkracht heeft Mark samen met een collega uit de klas getild en naar een time out plek gebracht. Tijdens het wegbrengen schreeuwde Mark allerlei verwensingen toe waar de collega op in ging. Dit maakte Mark alleen nog bozer en was niet meer in staat te kalmeren of te communiceren. Nadat Mark in de time out rustiger was geworden, was hij alsnog boos op de leerkracht die tegen hem in ging, en wilde daarna ook nooit meer met deze leerkracht in gesprek.
Rust en veiligheid bieden is het enige wat je kunt doen totdat het kind weer tot zichzelf komt. Maar doe dit dan zonder verbale communicatie. Elke vorm van communicatie is hetzelfde als ‘kolen op het vuur gooien’. Wanneer een kind een gevaar is voor zichzelf of omgeving zorg er dan voor dat het kind uit de omgeving wordt weggehaald. En als het mogelijk is, haal de omgeving weg bij het kind. In ieder geval is het van belang om alle prikkels weg te halen zodat het kind tot rust kan komen. De meeste kinderen vinden het heel bedreigend om vastgehouden te worden en kunnen daardoor niet tot rust komen. Door het vasthouden blijf je prikkels toedienen die er voor zorgen dat het kind in deze toestand blijft. Er zijn uitzonderingen, sommige kinderen worden juist rustig wanneer zij worden vastgehouden. Zodra het kind tot rust is gekomen en zich weer veilig voelt is een gesprek weer mogelijk en kun je samen onderzoeken wat de aanleiding tot de escalatie was. Spreek het kind niet meer aan op de uitlatingen die het heeft toe geschreeuwd. Weet dat wat het kind geschreeuwd heeft niet persoonlijk is bedoeld, en dat het een ontlading van spanning is geweest. Het is eigenlijk een grove vertaling voor: ‘Help mij, ik begrijp het niet, ik weet het niet of ik kan het niet en mijn hoofd zit vol!’ Door overprikkeling bij kinderen te herkennen, kan je ze beter helpen en bied je hen veiligheid, waardoor je een vertrouwensband kan opbouwen. Belangrijker nog is dat je het kind zelf kan leren, tijdig aan te geven in welke fase het verkeerd, zodat je explosief gedrag mogelijk kan voorkomen. En dat is zowel voor het kind als ouder, leerkracht en hulpverlener veel prettiger leven.