Kinderen die niet kunnen slapen, of ’s nachts weer wakker worden is voor vele ouders een herkenbaar probleem. Ongeveer 40-80% van de kinderen, jongeren en volwassenen met autisme slaapt slecht en ondervindt hier hinder van. Het is voor zowel de ouder(s) als voor de persoon zelf erg vervelend. Want voldoende rust en slaap is voor iedereen belangrijk.
Te weinig rust en slaap kan verschillende problemen veroorzaken zoals vermoeidheidsklachten, concentratieproblemen, versterken van autisme kenmerken, overprikkeling, en gedragsproblemen.
Het moeilijk slapen kan verschillende oorzaken hebben. Het kan komen door angst, niet veilig voelen, te veel stress, piekeren of te vroeg te gaan slapen. Alle indrukken die gedurende de dag zijn opgedaan blijven zich afspelen in het hoofd. Het gebruik van sommige producten als Cola, Koffie, energiedrankjes en sommige soorten medicatie, bijvoorbeeld Rilatine, Concerta, Methylfenidaat kunnen het inslapen bemoeilijken. Zo zijn sport, spel,televisie, computer/tablet of mobiel geen handige middelen om een een half uur tot een uur voordat je gaat slapen te gebruiken. Door het licht van de apparaten houd jezelf onnodig wakker en dwing je je lichaam actief te blijven. Zorg juist overdag voor voldoende fysieke activiteiten.
Maar ook zintuiglijke overprikkeling kan een rol spelen. Zo kan het kind bijvoorbeeld een overgevoeligheid van gehoor, zicht, tast- of geuren hebben? Hangt er een klok of staat er een wekker in de slaapkamer die tikt, maakt de computer een zoemgeluid, of zijn er andere omgevingsgeluiden die het kind wakker kunnen houden? Of vindt het kind juist het geluid van de ventilator prettig? Is het te licht of juist te donker, komt er een kiertje licht door de gordijnen, of brand er een lampje op een wekker? Zit het nachtkleding fijn, zit het te strak, is het te warm of te koud, voelt het dekbed te zwaar of misschien te licht? En hangt er een onprettige geur in de slaapkamer?
Zorg voor goede slaaphygiëne. Hierbij kan gedacht worden aan een vast bedritueel, maar ook aan een rustige, een goed geventileerde opgeruimde slaapkamer. Gordijnen met verduistering kunnen de slaapkamer wat donkerder maken, en als het kind de kamer te donker vindt kan je juist een nachtlampje gebruiken.
Het bedritueel kan je verhelderen aan de hand van een stappenplan. Soms moet je veel details geven: uitkleden, tanden poetsen, pyjama aantrekken, gordijnen dichttrekken, in bed stappen, nachtlampje aan of uitdoen, in bed liggen en de deken over je trekken. Voorlezen, knuffel geven en tot morgen zwaaien, deur dicht trekken of juist op een kiertje zetten. Hier kan je ook pictogrammen of foto’s voor gebruiken.
Zorg dat het kind ’s avonds voldoende eet, zodat het geen hongergevoel heeft. Te veel eten kan weer een volle opgeblazen buik geven wat ook onprettig voelt voor het slapen gaan.
Soms wil warm douchen, in bad gaan of borstelprogramma voor het slapen ook helpen.
Probeer de zorgen van de dag af te sluiten. Wat ging vandaag niet zo goed, en wat ging juist wel goed. (eindigen met wat wel goed ging!) Dit werkt niet bij alle kinderen, sommigen kunnen er juist meer van gaan piekeren. Let hier even op!
Stuur uw kind niet naar zijn of haar slaapkamer bij wijze van straf. De slaapkamer moet een rustige, leuke en veilige plek zijn. Soms helpt het om de slaapkamer te delen met een broertje of zusje, of een huisdier. Zo creëer je een gevoel van veiligheid.
Voor het creëren van veiligheid kan je een mooie dromenvanger ophangen of een Droomtentje gebruiken. Kijk eens bij IKEA of http://www.kinder-klamboe.nl/
Daarnaast kan je aan de favoriete knuffel van je zoon/dochter vragen te helpen met slapen. Probeer fijne prikkels toe te voegen i.p.v. van alle prikkels weg te halen? Denk aan diepe druk zoals een verzwaringsdeken meer of rustige achtergrond muziek?
Mocht het kind bang zijn voor monsters of andere gedaantes op de slaapkamer ga deze dan samen wegjagen. Zet desnoods het raam open en stuur alle monsters samen naar buiten.
Probeer niet met je kind in discussie gaan. Als het kind groot genoeg is kan je aangeven dat hij of zij niet hoeft te slapen maar het lichaam rust nodig heeft. En dat je wilt dat het kind op zijn of haar kamer blijft maar dat het voor het slapen gaan eventueel andere dingen mag doen. Bedenk wat het kind WEL mag als het niet kan slapen: ‘als je nog niet kan slapen mag je eventueel…. naar muziek of een luisterboek luisteren, zelf een boekje lezen, of een verhaal schrijven’.
Een kind of jongeren wat moeilijk slaapt vergt van ouders veel geduld en weet dat het kind het net zo vervelend vind als jij. Boos worden helpt vaak niet en maakt het soms erger, proberen kalm te blijven helpt vaak beter. Er wordt vaak ook gevraagd, mag het kind bij ons in bed of op de kamer slapen? Dat is een lastige vraag en per kind en per situatie verschillend. Soms heeft het kind deze vorm van veiligheid tijdelijk nodig, maar is zeker niet wenselijk.
Overige tips:
Mindfulnessoefeningen
Massage technieken
Beloningssysteem (gericht belonen op wat goed gaat)
Melatonine in overleg met een arts
Reflexenintegratie laten testen door gekwalificeerde therapeuten
Bij ernstige slaapproblemen raadpleeg ten alle tijden de behandelend arts!!